Kobiler için: İletişim

İletişim üzerine bir eğitim hazırlıyorum. Bu eğitimi hazırlarken aklımda şöyle bir akış oluştu ve hoşuma gitti, paylaşmak istedim. Dilerim sizin de hoşunuza gider.

Her firmanın gündeminden hiç düşmeyen ve her zaman stratejisinin gözden geçirilmesi gereken bir konu: İletişim

Yani iletişim derken? Bir ürününüz var bunu tüketiciye duyurmak istiyorsunuz ki tercih yaparken sizi seçsin. Bunu öyle bir şekilde yapmalısınız ki sizi duyabilsin, dediğinizi anlayabilsin ve anlattıklarınız ona cazip gelsin. Peki bu müşteriye tek seslenen de siz değilsiniz; bir de diğerlerinden de ayrılmanız gerekiyor.

O zaman iletişim dediğimizde karşılıklı ulaşılabilirliği kastediyoruz. Ben tüketicime ve tüketicim de bana ulaşabilmeli. Karşılıklı seslerimizi duyurabilmeliyiz. 

Peki ben kimim, rolüm nedir onun için? Sesim nasıl çıkar, beni nasıl tanımalı? Şirketimin kimliğini belirledikten sonra ona her seslendiğimde beni diğerlerinden ayırabilir hale gelebilir. Bunu şu örnekle anlatayım, bazen bir reklam izlersiniz ve daha marka görünmeden bile hangi firma olduğunu anlayabilirsiniz. Çünkü sizin için oturmuş bir tarzı vardır, onu tanırsınız. 

Nasıl karşılıklı ulaşılabilir oluruz? 

1 - Görünür olmalıyız, seslenmek isteğimiz hedef kitlemizi de tanıyıp, görebiliyor olmalıyız.

2 - Müşteriyi dinlemeyi bilmeli ve ona bir şey anlatırken dinlenebilir olmayı sağlamalıyız 

3 - Mutlaka bir etkileşim sağlamalıyız. Yani müşteriden gelen etkiye doğru tepki vermeliyiz veya tam zamanında bir etki sağlamalıyız.

Ulaşılabilirliği sağlamak için iletişim kanalları kullanırız. Bu kanallar TV reklamı, gazete ilanı gibi tek yönlü veya sosyal ağlar, tüketici hatları veya satış ofisleri gibi etkileşimli kanallar olabilir. Aslında burada sayılabilecek çok kanal var. Bunların hepsinde yer almalı mıyız?

Düşünün ki siz bir insan kaynakları, işe yerleştirme yapan bir firmasınız. İş ilanlarınızı instagram'da yayınlamanız ne kadar doğru olur? Veya televizyon üzerinden çok fazla kişiye ulaşılabileceğini düşündüğünüz için tüm iletişim bütçenizi tek bir reklam filmine ayırmanız ne kadar faydalı? Ya da genç kuşağa hitap eden bir kampanya yaptınız ve bunu gazete ilanı ile çıktınız. Ne kadar dönüş alırsınız?

Hedef kitlenizin hangi kanalları kullandığını bilmeniz gerekiyor. Bu kanalların hangisinde sizi gördüğünde sizin oluşturmak istediğiniz şirket imajı ile uyum sağlayacağına karar vermelisiniz. Ve tabii ki en son olarak en etkili iletişimi sağlamak için bütçeyi nasıl kullanmamız gerektiğine de karar vermeliyiz. 

Hedef kitlemize hangi kanallarla ulaşacağımızı belirledik. Bu kanalları seçerken müşterimize de bir beklenti yarattık. Örneğin Çağrı Merkezimiz var. Müşterimiz bu merkezi aradığında ulaşılabilir olmalıyız, arama nedenine cevap verebiliyor olmalıyız, şikayeti varsa çözüm sağlayabilmeliyiz. Yani bu kanallarda vaat ettiğimizi verebiliyor olmalıyız.

Kanallarda:

• Beklentileri karşılayabilmeli
• Onları bu kanallar ile belirli aralıklarda uyarmalı, kendimizi hatırlatmalı
• Bu kanallar üzerinden sürekli ölçüm yaparak, müşterinin nabzını tutmalıyız

Bu kanalları yönetirken başımıza gelebilecek en kötü şey ise iletişimin kesintiye uğramasıdır. Örneğin gazete ilanında verdiğiniz telefon numarasının yanlış olması; haber bülteni gönderirken, bunun düzensiz, hatta özensiz (linkleri bozuk, formatı kayık vs...) yapılması her şeyi daha da kötüleştirir. Ya da web sitemizin sürekli çalışmaz halde olması, çağrı merkezlerinin yoğunluktan cevap veremiyor olması veya sosyal ağlardan gelen etkilere hiç tepki vermemeniz gibi...  

Kobiler için: Pazarlamacılar Giremez!

Küçük bir şirketiniz var ve tamamen işinize odaklandınız. Çalışanlarınız ana işinizi yaparlarken siz bir yandan ürettiğiniz servisi ya da ürünü satmaya, bir yandan da şirketinizi tanıtmaya çalışıyorsunuz. Neden kendiniz her şeye koşmaktansa, bir "pazarlama müdürü" veya "PR müdürü" ya da "Brand Manager" çalıştırmıyorsunuz? 

Gün içinde bazen eğlenceli diyaloglar yaşıyorum. Ne iş yapıyorsun diye sorduklarında "Pazarlamacıyım" diyorum (konuşmayı uzun tutmamak için). Sonraki soru "Ne satıyorsun" oluyor. Çünkü insanların aklında kalan size kapıdan tencere-tava satan insanlar. Yani durum şundan daha hallice değil:

Sen miydin konuşmayı kısa tutmak isteyen! 

Geçenlerde Coursera'da güzel bir eğitim izledim. Oradan yola çıkarak şu aklımdakileri şu şekilde size aktarmak istiyorum.

Pazarlama, isim kökünden de mütevellit "Pazar" 'la ilgili bir konu. Hatta bunu bir hikaye üzerine taşırsak semtinizde kurulan haftalık pazarınızı da düşünebilirsiniz. 

Bu semt pazarında bulunan meyve, sebze, kılık kıyafet ve hatta mutfak eşyaları alıcılara sunulur. Alıcılar da bu pazarı gezerek fiyatları araştırır, bir önceki haftayla kıyaslar ve seçimlerini yapar. Hatta bazen özellikle aynı satıcıdan alır ki ona en iyisini versin, içinden çürük çıkmasın ister. Belki bazen indirim bile alır. Aradığı satıcıyı da her pazar aynı yerde arar. Pazarcıların yerleri pek değişmez. Peki aynı satıcıya neden güvenir, mesela yandaki tablada da aynı ürünler vardır, ondan neden almaz?

İşte bu pazarda geçen dinamiklerin aynısı iş dünyası içinde geçerlidir. İster Kobi olsun, ister büyük ölçekli bir firma veya uluslararası, aynı pazar dinamikleri geçerlidir. 

Pazara geri dönersek, pazardaki satıcının şunlara karar vermesi gerekir:

1. Hangi ürünleri satacağı
2. Pazarda nereye yerleşeceği (tüketiciye nasıl ulaşacağı)
3. Ürünlerin fiyatları (Alış fiyatları ve karlılığı, rakiplerin hangi fiyattan verdiği...)
4. Müşterisine nasıl sesleneceği, onu tezgahına nasıl çekeceği

İşte bu 4'ü pazarlamanın 4P'si olarak geçer.Yani pazarlama karması. Bunun belirlenmesi işi ise bir şirkette Pazarlama Bölümü veya bu görevi üstlenmiş kişiler tarafından yapılır. 

Hangi ürünlerin sunulacağı, müşterinin nelere ihtiyacı olduğu (müşterinin sesi), pazardaki diğer rakiplerin hangi ürünleri, hangi fiyattan sattığı, müşterileri kazanmak ve tutundurmak için neler yapılabileceğini belirleriz. Bunu nasıl yaparız? Pazarı ve müşteriyi tanıyarak, yani Pazar Araştırmaları ve önceki satış performans verileri veya müşterilerin geri bildirim ve istekleri ile...

Peki satıcı ya da Satış Bölümü ne yapar? Pazarlama bölümü Satış Bölümüne tüm bu yapılan çalışmaların özetini verir. Müşterinin kim olduğu, neye ihtiyacı olduğu, ürünün özellikleri, fiyatı ve ona sunulabilecek ek faydaların neler olduğu. Satmakla görevli kişiler ise bu bilgileri kullanarak müşteriye sahada veya telefonla veya alternatif yollarla ulaşarak topa son dokunuşu yapar ve satışı tamamlar. 

Bu şekilde her satıcı inisiyatifi ile ürün, fiyat vs belirlemektense kurumun tek sesini müşteriye ulaştırmış olur. 

En baştaki soruma dönersem; bu iş etiketlerini kobilerden çok duyuyorum. Örneğin kuaför zinciri halkla ilişkiler işi yapan birini arıyor ya da eğlence sektöründeki bir firma marka yöneticisi... Bu görevler pazarlamanın birer parçasıdır. Büyük bir işletmede tabii ki bu görevler için farklı kişiler çalışıyor. Ama küçük ölçekli işletmelerde bu derece bir insan gücü sarfiyatına gerek olmadığı için bu görevlerin tümü ile ilgilenebilecek tek bir kişiye ihtiyaç duyuluyor. İsim olarak isterseniz Pazarlama Müdürü diyin, isterseniz Pazarlama ve İletişimi Müdürü diyin...

Öğrencinin Önündeki Engeller

Hem sınıf eğitimlerinde hem de dijital platformlar üzerinde gözlem yapma ve ölçümlemelere katılma şansım oldu. Yaş grubu çok çeşitliydi, bu gruplar içinde ilköğretim öğrencileri de vardı, yetişkinler de... 

Buradan elde ettiğim deneyim ve gözlemlerime dayanarak bir kaç maddelik bir liste hazırladım. Zaman içinde bu listeye yeni ya da örnek ekleme şansım olursa güncelleyeceğim.

• Motivasyonu yanlış anlamak

Öğrenim programını hazırlayan kişilerin / ekiplerin / organizasyonların katılacak kişilerin motivasyonunu yanlış değerlendirmesi nedeniyle öğrenim programından beklenen etki alınamayabilir. 

Buna örnek verecek olursak sınava hazırlanan bir kişi, zorunluluktan öğrenim programına devam ediyor olabilir. Eğer içerik sınav için doyurucu şekilde hazırlanmadı ise, zorunluluktan da katıldığı için "devam, devam" butonları ile hızlıca ilerleyip kısa sürede programı tamamlamaya çalışabilir. Burada siz sadece katılımı ölçerseniz %100 başarı bile görebilirsiniz. Ancak kişilere sonrasında içerikte ne olduğu sorulan bir test uygulansa başarının çok düşük olduğu gözlemlenebilir. 

Bu durum şirket eğitimlerinde de gözlemlenebiliyor. Şirketlerin çalışanlara sundukları e-learning programları çalışan tarafından farklı nedenlerden ötürü önem verilmez ve katılması zorunlu olduğu için tamamlanır. Bu farklı nedenlerin en önemlisi ise çalışan hem aynı süre içinde işini yapması hem de bu eğitimi tamamlaması beklenir. Bunu şu şekilde çok kolay ölçebilirsiniz, bir saat sürmesi gereken eğitim, 10 dakika içinde bitirilmiştir. 

Daha farklı bir örnek ise, kişi yurt dışına yapacağı seyahatleri için yabancı dil öğrenmek isterken, ona uzun uzun gramer anlatmak.

Sertifika almak amacı ile gelmiş bir öğrenciye sıradan katılım sertifikası  ya da bir değer içermeyen sertifika vermek.

Bu nedeni fark edebilmek için çok basit, az sorulu bir anket doldurmalarını isteyebilirsiniz. 

• Sıkıcı içerik

Diyelim ki siz ve ben buluştuk. Ve şansa bakın ki ben hiç durmadan konuşabiliyormuşum. Anlattıklarım ilginizi çekiyor bile olsa tüm dikkatinizi vererek beni kaç dakika dinleyebilirsiniz?

Sıkıcı içerik içeriğin kalitesi ile ilgili değildir. Daha çok nasıl verildiği ile ilgilidir. Örneğin ekrandan okumak için çok uzun, sayfalar süren metinler ya da bir saatlik bir video ya da tek başına bir dinleme kaydı öğrenciyi bir süre sonra yöntem nedeniyle yoracaktır.

Ancak tüm bunların karmasının hazırlandığı, interaktif (yani öğrencinin de içinde dahil olduğu) ve süre olarak sınırlandırılmış bir program hazırlayarak sıkıcı içerikten kolayca korunmak mümkündür. 

• Uygun olmayan içerik

Hazırladığınız öğrenim programı hiç bir şekilde 7 den 70'e herkese uygun olamaz. Öğrenim programı kimin için hazırlanmışsa içeriğin sunumu da ona uygun hazırlanmalıdır.

Bir ilköğretim öğrencisine hazırladığınız, basit ve renkli ekranlar, çizgi karakterler içeren İngilizce öğrenim programı bir üniversite öğrencisine sunulamaz.  Ya da tam tersi...

Yaşı ilerlemiş bir birey için hazırlanan programdaki yazılar daha büyük puntolarla hazırlanmalı, uygulamayı başlatabilmesi için bir iki adımı geçmeyen işlem yapmalıdır.  

• Yalnızlık hissi

Dijital eğitim platformları eğer ki bir sosyal ağ ile bağlanmadıysa (kendi içinde de bir sosyal ağ yaratılabilir) öğrenci başladıktan sonra "tek başına olma" hissi yaşamakta. Kendisi ile ilerlemeyen, paylaşamadığı bir ortamda bir süre sonra daha az vakit geçirmek istemekte ve uzaklaşmaktadır.

Buradaki arayış sadece başka öğrencilerin varlığı değil, aynı zamanda kendisini izleyen, gelişmelerini takip eden birinin, bir öğretmenin olup olmadığıdır. Derse devam etmeyen bir öğrenciyi arada bir arayarak veya mail atarak hatırlatma yapılması veya atladığı bazı alıştırmaları yapmasının hatırlatılmasının çok büyük etkisi olacaktır.

Bu durum pazar araştırmalarında katılımcılar tarafından ilk söylenen olumsuz yandır.

• Ölçme ve değerlendirme yapılmaması 

Öğrencinin sizin programınızda ne kadar ilerlediğini ölçmeniz ve ölçtüğünüz bu sonucu onunla paylaşmanız gerekmekte. Aksi halde öğrenci bir de yalnızlık duygusu ile birleştiğinde programınızın işe yaramadığını düşünecek ve bunu yayacaktır.

Bu sorunu aşmak çok kolaydır, ara ara yapılacak testler ile bir rapor hazırlayarak öğrenciye sunulabilir. Eksik bıraktığı, tekrar etmesi gereken bölümler bu raporda verilebilir. Program buna uygun olarak tasarlanmalıdır.

Yabancı dil programına katılan bir bireye zaman zaman konuşma, yazma ve okuma yapması ile değerlendirmeniz gerekir. Bunu çok kısa süreli canlı derslerle yapıp ona bir mail atarak sonuçlarını iletebilirsiniz. Böylece ilerlemek için bir motivasyon sağlayabilir, bir sonraki sonucu ile kıyaslayabilirsiniz. 

• Uygulama eksikliği

Bakın şimdi size apandisit ameliyatının nasıl yapıldığını anlatacağım yarın siz de bunu hastalarınıza uygulayın deselerdi ne hissederdiniz? Çoğu öğrenim programlarında sadece teorik bilgi yer alıyor ama uygulama alanları çok az ya da yok. Örneğin sunum teknikleri eğitimine gidip, diyaframın adını duyup uygulama yapılmadığı için nasıl çalıştığını anlayamayan, ya da tam olarak ne olduğunu bile anlayamayan pek çok insan var.

Tüm yaşlar için geçerli ama sadece teorikte kalmış bilgi özellikle yetişkinlerde sıkılmaya ve programı bırakmaya itiyor.

• Çalışmayan veya yavaş çalışan sistem

Tam motivasyonla oturmuş bir kişinin önüne çalışmaya bir sistem getirin. İkinci defa karşılaştıktan sonra bir daha girmek bile istemeyecektir.

Yavaş çalışan sistemler de aynı şekilde, bıkmaya yol açacak ve platformdan uzaklaşacaktır.

• Destek olmaması, sorunların çözülmemesi

Yeni karşılaşılan bir platformda elbetteki bir anda neyin nerede olduğunu anlamak zor olabilir. Bu aşamada bir destek bulunamadığında bu fonksiyonlar yok veya çalışmıyor olarak kabul edilir kullanıcı tarafından. En sonunda da sorunlar birikir ve sonunda çalışmayan bir platform haline gelir.

Online platformda mesaj atıp hemen cevap alabilecekleri bir yönetici bulunması iyidir ve aynı zamanda ekran görüntüleri ile neyi nasıl yapabileceklerini de anlatan yönlendirmeler de bulunması gerekir.  Eğer uluslararası bir dil programınız varsa bu yönlendirmelerin herkesin kendi dilinde olmasını sağlamak ise muhteşem olur!

Yaşam Döngüsü Üzerine

Buradan paylaştıklarımı okuyan bir dostum güzel bir yorum iletti. Bende onun üzerine insanın yaşam döngüsü üzerine bir kaç söz daha söylemek istedim.

Samih Beyin (www.samihyedievli.com) ilettiği yorumu sizinle buradan paylaşmak istiyorum. İnsanın kendi çalışması sonucu olan gelirleri var. Bir de başkalarının çalışmalarından elde ettiği gelirler var. Başkalarının çalışmalarından kastettiğimiz, kişi bir işe yatırım yapmış olabilir ve onun için çalışan bir ekip üzerinden gelir elde etmeye devam ediyor olabilir. Bu durumda emeklilik yaşlarına geldiğinde gelirleri azalmayacak belki katlanacak olabilir.   

Herkesin yaşam döngüsü aynı mı? Kesinlikle değil. Evlenmeyebilir, evlenseniz de çocuğunuz olmayabilir. Milli Piyangonun büyük ikramiyesi çıkar ve tamamen farklı bir hayat yaşayabilirsiniz. Çok başarılı işiniz beklenmeyen olaylar sonrası iflasa gidebilir ve sizin geliriniz bir anda azalabilir. Bunların hepsi yaşadığımız ya da yaşarken gördüğümüz şeyler. 

Peki o zaman yaşam döngüsü gerçek değil mi? Bunun en güzel cevabını, kendi müşteri kayıtlarınızın tutulduğu veritabanında bulabilirsiniz. Müşterinizin kimler olduğunu, nasıl bir hayat yaşadığını elinizdeki verilerden az çok çıkarabilmeniz gerekir. Müşteriniz kim, ne düşünüyor, neye ihtiyacı var, neye ihtiyaç hissedecek... Bunu yapamayacak bir veritabanınız varsa, onlara sadece fatura gönderecek bilgiyi tutsanız da yeterli olacaktır. Ya da ciddi bir proje başlatmanızın zamanı gelmiştir.

Eğer yeni bir iş alanına giriyor ve elinizde hiç bir veri henüz yoksa, o zaman güzel hazırlanmış bir pazar araştırması yaparak başlayabilirsiniz. Böylece hitap etmek istediğiniz müşterinizin gerçekten sunduğunuz hizmete ya da ürüne ihtiyacı olup olmadığını anlayabilirsiniz. Ya da sunum şeklinizi buna göre düzenleyebilirsiniz...

Herkes İçin Bir e-Öğrenme Mümkün mü?

Herkes için bir e-öğrenme ortamı tabi ki mümkün! İster anaokulu seviyesi olsun ister emekli olmuş ileri yaşlarda bir birey farklı nedenlerle öğrenme ihtiyacı her zaman oluyor. Ancak bu kişilerin öğrenme ortamları tabi ki birbirinden farklı.

Bugüne kadar hem okul öncesi hem ilköğretim- lise dönemi hem de yetişkinler için hazırladığımız eğitim programlarından elde ettiğim kendi deneyimlerimi sizlerle paylaşmak istiyorum. Eski iş yerlerimden birinde çalışırken yaptırdığımız bir pazar araştırmasında da bu deneyimlerimin doğruluğunu da fokus gruptaki katılımcılarına ağzından birebir dinleme fırsatı da bulmuştum.

Hemen hemen hepimiz doğduktan sonra, önce ailede eğitim alıyoruz arkasından okul öğretim dönemimiz başlıyor ve bundan sonra belirli noktalarda kırılıyoruz ve kimimiz erken iş hayatına atılıyor, kimimiz uzun süreler boyunca eğitim alıyor ve sonunda onlar da iş hayatına giriyor. Evleniyor, çocuk sahibi oluyor ve sonra emekli oluyoruz. Bu yaşam döngüsünün çok güzel bir anlatımı var.

Evre 1

Tüm masraflarımızın ailemiz tarafından karşılandığı evre. Bu evrede okula devam ediyoruz ve kazanç, müşteri, sağlık sigortası vs gibi kavramlardan uzağız. Buradaki tüm harcamalarımız ailemiz tarafından ödeniyor. Harcamaların nasıl yapıldığı ise buradaki yaşa ve okul durumuna göre değişiyor.

Temelde bu evrenin altında da 5 farklı evre bulunuyor. Okul öncesi, İlköğretim 1-2-3 sınıflar, İlköğretim 4 - 5 sınıflar, İlköğretim 6-7-8. sınıflar ve Lise

İlginç bir durum, ilköğretim 1 - 2 - 3 ile yine ilköğretim 4 - 5 sınıfları arasında inanılmaz bir fark var. Hele ki bu durum 6 - 7 - 8. sınıflarda tamamen farklılaşıyor. İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıftaki öğrencilerin ürün seçim ve satın almaları sadece aileleri tarafından karar alınıyor ve çocuklar da buna uyuyor. Ama 6 - 7 ve 8. sınıftakiler de karar artık kendini yetişkin gören birey tarafından veriliyor ve ödeme için sadece anne-babaya gidiliyor. Bu yaşta aile çocukları bir şeye zorlarsa tam tersi etkisi oluyor. Lise döneminde bu fark iyice açılıyor.

Bu nedenden, üç segment arasındaki iletişim dili de farklı olmak zorunda. Bu renklerden tutun da hitap şekline kadar ince düşünülmesi gerekiyor.

Bu alt evrelerin öğrenim ihtiyaçlarına bakarsak

• Okul Öncesi: Çok geniş bir yelpazede eğitim sunmak mümkün. Yabancı dil eğitimlerinden tutun, renkleri öğreniyorum, şekilleri öğreniyorum, vücudumuz vs gibi başlıklarla pek çok farklı eğitim programı sunulabiliyor. Peki hangi ortamdan? Genç nesilin internet ve teknolojiyle gelmesi ve onlara çok iyi uyum sağladığını hepimiz görüyoruz. Bence bu segment için hazırlanan eğitimler tablet ya da telefon üzerinden erişilebilen uygulamalar olmalı. Eğer bir PC üzerinden sunuluyor ise de çok kolay ulaşabileceği, başka bir yere girmeden doğrudan içine girebileceği şekilde hazırlanmalı. (Windowsta farklı oturum açılması gibi...)
• İlköğretim 1,2,3 ve 4,5. Bu iki segment arasında sadece iletişim diline dikkat ederek, okul derslerini destekleyen öğrenim programları, bunun yanında yabancı dil öğretim programları hazırlanabilir. Bu yaştan sonra artık tüm eğitimler PC üzerinden sunulabilir. Tablet ve telefon ise mutlaka ki destekleyici olacaktır.
• İlköğretim 6, 7, 8 için ise sınav stresinin başladığı yıllar. Her ne kadar SBS 6, 7 sınıflar için kalkmış olsa da hala önlerindeki dönemde büyük sınavlar olduğunu düşünüyorlar ve bu sınavlar için az çok hazırlanmaya başlıyorlar. Bu dönem sunulabilecek öğrenim programları ise yine derslere destek, yabancı dil ve sınava hazırlık öğrenim programları başlayabilir. Unutmadan bu yaştaki gençler asla kendilerine çocuk gibi davranılmasından hoşlanmıyorlar. Bu nedenle iletişim diline çok dikkat etmek gerekli.
• Lise, artık üniversite sınavı stresi başladı. Bu dönemde üniversite giriş sınavlarına hazırlayacak programlar ve ek olarak yine yabancı dil programları sunulabilir. Meslek liselerinde ise onları iş hayatına hazırlayacak ek programlar yabancı dil veya kariyer oluşturmaları için gerekli öğrenim programları sunmak mümkün. Örneğin iletişim teknikleri, sunum teknikleri, MS Office gibi bilgisayar programları sunulabilir. Bu evreki öğrencilerin en temel ihtiyaçlarından biri sosyal paylaşım olması. Hazırlanacak tüm eğitim programları sosyal paylaşım konusunda mutlaka bir desteği olmalı. Yoksa öğrenci zamanla kopup, uzaklaşıyor. 

Evre 2 

Artık üniversite eğitimi başladı ya da meslek lisesinde çırak olarak çalışma hayatına yavaş yavaş girmeye başladığımız zaman. Artık hayatını kazanma stresi başlıyor, kişinin motivasyon ve ilgisi farklılaşmaya başlıyor. Bu evredeki birey karar alma aşamasında tamamen bağımsızlaşmıştır. Her ne kadar ailesinden hala maddi destek alsa da artık kendi bütçesini yönetir hala gelmiştir.

Bu evredeki öğrenim ihtiyaçları ise:

• Üniversite döneminde artık yetişkin olan öğrenci daha ileriye ve geleceğe doğru bakıyor. Bu aşamadaki motivasyonu daha iyi bir işe girme, daha iyi bir firmada iş bulma ve kazancını arttırma yönünde. Burada artık bu motivasyona uygun olarak, iş yerlerince kabul görecek sertifikalı eğitimler sunma, yabancı dil eğitimleri ve yabancı üniversitelerin eğitim programlarını veya sertifika programları sunulabilir. Artık bu evrede tasarımcıların kullandıkları bilgisayar programları veya yazılımcı geliştirme programları da takip edilmeye başlanıyor. 
• Bu evreki öğrencinin yeterli seviyede parası olmadığı için ve ters orantılı olarak bol vakti olduğundan program ne kadar ucuzsa o kadar tercih ediliyor. Bir şey öğrenmek için para verip hızlıca satın almak yerine bu bilgiyi 10 saat internette aramayı tercih ediyor. 
• Eğitim programı mutlaki taşınabilir cihazlar üzerinden sunulmalı, asla statik olmamalı ve mutlaka sosyal paylaşım ağları içinde bulunmalılar.

Evre 3

Artık iş hayatına girdik ama, hala çırak sayılırız. Kendi paramızı kazanıyoruz ama hala belki ailemizle yaşıyoruz. Kira veya evin ortak ihtiyaçlarına katılım az. Öte yandan ilk defa kendi arabamızı alıyoruz, kazandığımız parayı yönetmeye başlıyoruz, yatırım yapıyoruz, bankalarla haşır neşir olmaya başlıyoruz. Gece dışarı çıkıyor, tatillere arkadaşlarımızla gidiyoruz. Bu dönemdeki motivasyonumuz çalıştığımız iş yeri. Mevcut işte tutunma veya daha iyi bir işe ya da pozisyona geçmek gibi ihtiyaçlarımız var. 

Bu evreki öğrenim ihtiyaçları ise:

• Kesinlikle sertifikalı eğitimlere ihtiyaç var. Bu sertifikalar ne kadar ciddi kurumlardan olursa o kadar tercih ediliyor. Örneğin ÇSGB'dan alınacak İş Güvenliği Uzmanlığı sertifikası veya MEB sertifikalı eğitimler (finans, eğitmen olma vb.) aynı zamanda tasarımcı olmak için katılınan programlar ve yazılımcı geliştirme programları çok ilgi çekmeye başlıyor. Artık bu programlara para vermeye de hazır, çünkü vakti azaldı ve sonuca çok hızlı erişmek istiyor. Ama sadece zaman kaybı olduğunu düşündüğü, fayda görmediği şeylerden de hızla kaçınıyor.
• Öğrenim programları mutlaka taşınabilir cihazlar üzerinden sunulmalı. Kolay erişilmeli, ek ihtiyaçlar hissettirilmemeli.

Evre 4

Artık iş yaşantımız dengeye oturdu. Hatta evlendik ve ailemizi genişlettik. Kazancımız tüm zamanlar içinde olabilecek en üste çıktı ve aynı zamanda harcamalarımız da bu ölçüde arttı. Zamanımız çok az ve bunu iyi değerlendirmek istiyoruz. Kendimize daha iyi bakıyoruz, yediklerimize dikkat ediyoruz, çocuğumuzun sağlığı için endişeleniyor ve sürekli daha doğal, daha organik bir hayat için endişe ediyoruz. Diğer aileler sürekli irtibattayız ve artık gece daha az çıkıp, daha samimi dostlarımızla ailecek buluşuyoruz. Hala öğrenim ihtiyacımız var mı? Belki eskiye göre daha az acil ama hala öğrenmek istiyoruz. 

• Bu evrede kişiler yaşadığı topluma ve çevreye daha duyarlı. Aynı zamanda bazı konularda değişik ve yeni tatlar almak istiyorlar. Yemek kursları, çeşitli tadım kursları, hobi programları veya yeni bir enstrüman çalma gibi hobi kursları ilgilerini çekiyor. İş yerinde her ne kadar oturmuş bir pozisyonda da olsalar proje yönetimi, insan yönetimi gibi konularda öğrenmek istiyorlar. Finansçı olmayanlar için finans veya etkili iletişim, diksiyon gibi programlar ilgilerini çekiyor. Kendilerine ve ailelerine daha çok dikkat etmeye başladıkları için yoga, pilates veya benzeri spor programları da ilgilerini çekiyor.  Belki 2. veya 3. yabancı dili de hobi amaçlı öğrenmek isteyebiliyorlar. 

Evre 5 

Artık emeklilik zamanı. Belki bir fırsat, erken emekli olmuş olabilirsiniz. Bu yüzden gelirler azaldı ve düzenli bir iş hayatı olmadığı için giderler de azaldı. bu aşamada artık sadece çocukların giderleri bizi endişelendiriyor. Hala okulda öğrenci olan çocuklar varsa, onların okul giderleri için ek iş yapmaya ihtiyaç duyabiliyorlar.

• Bu evde ek kazanç için öğrenim ihtiyaçları devam ediyor ama bunları öğrenmek için harcamayı planladıkları miktar çok düşük. Kendi kendine photoshopta resim işlemeyi veya html hazırlamayı öğrenen emekliler var. Bunun yanı sıra emekli olmuş kadınlar da evlerinde farklı şeyler öğrenip, hayatlarına biraz renk katmak istiyorlar. Hobi kursları, dikiş veya yoga, pilates gibi spor programlarına ilgi duyuyorlar. Bu evrede paylaşmak artık çok önemli, o yüzden öğrenim programının etkileşimli olması çok önemli bir hale geliyor. 
• Bu evrede yabancı dil ihtiyacı şu şekilde hala devam edebiliyor. Çocuklardan biri yurt dışında yaşıyor ise onu ziyaret etmek istediğinde ya da torunları ile konuşabilmek için ihtiyaç duyuyor. Ya da yurt dışına geziye gittiğinde derdini anlatabilecek kadarına ihtiyaç duyuyor. 

Sizin eğitim programınız kimin için?

Nedir Bu E- Öğrenme?

Uzaktan öğrenme yeni bir konu değil, hem Türkiye için hem de dünya için asırlardır var olan bir öğrenme şekli. Mektupla öğrenimden, elimizdeki kaynakların yardımı ile dijital platformlara geçiyoruz ve her gün bu konuda daha da fazla uygulama geliştiriliyor. Uzaktan öğrenme programları başlangıçta bir sınıfta öğrenim alamayacak insanlar için geliştirilmiş olsa da bugün hem bu amacını koruyor hem de elimizdeki teknolojiler ile yeni olasılıklara bir kapı açıyor.

Aslında bunca zamanda uzaktan öğrenimde değişmeyen şey, bütün öğrenim programının bir merkezden planlanması, öğrenim materyallerin yine merkezden geliştirilmesi ve tamamen öğrenci odaklı olasıdır. Bu üçünden herhangi biri eksik olduğunda planlanan öğrenme programı başarısız olmaktadır.

Bugün internet, bilgisayarlar, tabletler ve hatta mobil telefonlar yardımı ile pek çok kişi farklı öğrenim programlarından faydalanabiliyor. Hatta bunların bir kısmı ücretsiz bile sunuluyor. Burada kast ettiğim internette herhangi bir sayfada referanssız veya öylesine sunulan içerikler değil. Bunların doğruluğunun şüphe götürdüğünü az çok hepimiz biliyoruz. Kast ettiğim nitelikli öğretmenler tarafından içeriği hazırlanmış olan programlardır.

Bu uzaktan öğrenme platformlarını hazırlayanlar içeriğine göre çok farklı kaynaklar olabiliyor. Örneğin bir şirket kendi çalışanlarının bilgi seviyelerini arttırmak amacıyla videolar hazırlayabiliyor, ya da yabancı dil kursu kendi programlarını internete taşıyabiliyor ya da büyük bir şirket müşterilerinin faydalanması için içerik temin edip, bunu onlara sunabiliyor...  Kısaca toparlarsam, bu işteki paydaşlar:

• Öğrenim materyali oluşturanlar
• Öğrenim senaryolarını oluşturanlar
• Materyalleri uygun platformdan öğrenciye ulaştıranlar
• Programı destekleyen sponsorlar

Öğrenim materyallerini oluşturanlar ile senaryoları oluşturanları özellikle ayırdım. Çünkü şu an özellikle Türkiye'de öğrenim materyallerini oluşturan kişilerin arayüzlere ve kullanıcıya hakim olmadıklarını görüyorum. Bu öğrenim senaryoları, öğrenci odaklılığı sağladıkları için, bence bütün eğitimin başarıya ulaşmasındaki en önemli adımdır. Verilen bilgi elbetteki çok değerli ama onu almak isteyen kişinin hangi arayüzle, ne zaman ve başka ne yaparken veya aklından ne geçerken bilgiye eriştiğini düşünerek tüm bilgi akışını ona göre planlamak gerekir. 

İş deneyimlerime göre öğrenim programlarında devam oranları uzun vadeli bakıldığında ne yazık ki çok çok düşük kalıyor. Bu ister bir sınıf eğitimi olsun, ister uzaktan eğitim ya da karma olsun. Öğrenci belirli bir noktadan sonra kaybedilmeye başlanıyor. (Bunun altında yatan nedenler için ayrı bir yazı hazırlamayı düşünüyorum o nedenle burada belirtmeyeceğim.) Uzaktan eğitimde bu daha da rahat ölçümlenebiliyor. Dijital öğrenme platformları bence çoğu insanın düşündüğünün aksine, bu oranı arttırmada bir avantaj sunuyor.

Ülkemizde hala çok az sayıda firma öğrenim platformlarını sağlıyor ve ne yazık ki bu platformlar bildik tek bir yazılıma dayanıyor ve bu platformda da yapılabilecekler ne yazık ki sınırlı kalıyor. Onları zorlayacak ve yeniliklere açılmalarını sağlayacak olanlar ise sponsorlar! Her zaman daha iyisini ve gelişmişini istemeliler. Çünkü bu işin çarkını döndürenler aslında onlar.

Not: E-eğitim veya eğitim sözcükleri daha ziyade davranışa yönelik anlam taşıdıkları için kullanılmamıştır.